محمد حسین کاویانی مدیرعامل صندوق پنبه، به موضوع تولید پنبه در سال زراعی جدید، قیمت منطقی خرید تضمینی و راهکار‌های کاهش واردات و رسیدن به خودکفایی پرداخت.
تاثیر نرخ خرید تضمینی پنبه بر خودکفایی پنبه چیست؟
کاویانی: طبق قانون در شهریور قبل از کشت پاییزه نرخ خرید تضمینی باید اعلام شود، براین اساس هفته گذشته نرخ خرید تضمینی هرکیلو پنبه ۳۷ هزارتومان اعلام شد. این درحالی است که سال زراعی گذشته ۴۴ تا ۴۵ هزارتومان فروش می‌رفت.
با توجه به پایین بودن نرخ جهانی پنبه و تخصیص ارز نیما به واردات، صنعت نساجی به واردات رغبت بیشتری دارد و از طرفی نرخ ۳۷ هزارتومان انگیزه‌ای برای کشاورزان ایجاد نمی‌کند که سطح زیرکشت را افزایش دهند.
برنامه وزارت جهاد برای رسیدن به خودکفایی و سطح زیرکشت پنبه در سال زراعی جدید چیست؟
کاویانی: برنامه وزارت جهاد برای کشت پنبه در سال زراعی جدید ۱۱۸ هزارهکتار کشت پنبه است.
بنابر تجربه سنوات قبل کشت پنبه زمانی برای کشاورز مقرون به صرفه است که قیمت آن ۳ برابر نرخ خرید تضمینی گندم باشد. در جلسه اخیر وزارت جهاد اعلام کردیم که امسال حداقل نرخ خرید تضمینی باید ۵۰ هزارتومان باشد تا برنامه سطح زیرکشت ۱۱۸ هزارهکتار محقق شود.
با توجه به آنکه عملکرد تولید پنبه ۲ تا ۳ تن در هکتار است و دیگر محصولات همچون سیب زمینی و پیاز ۶۰ تن و ۱۰۰ تن در هکتار است، از این رو امکان توسعه زراعت پنبه با دیگر محصولات وجود ندارد.
قیمت ماشین‌های پنبه بالاست که کشاورزان با درآمدفعلی قدرت خرید ندارند، از این رو کشاورزان انتظار دارند که هرکیلو وِش را با نرخ ۵۰ هزارتومان خرید تضمینی کنند، در غیراین صورت کشاورزان به سراغ کشت دیگر محصولات می‌روند.
وظیفه دولت و حاکمیت است که با پرداخت یارانه این خلا را پرکند، در غیراین صورت نمی‌تواند صنعت نساجی را وادار به خرید پنبه بالاتر از جهانی کند یا کشاورزان را مجبور به تولید محصولی کند که برایشان صرفه اقتصادی ندارد.
برآورد تولید پنبه در سال زراعی جدید همزمان با اولین سال برنامه خودکفایی پنبه به عنوان یکی از پنج محصول مهم راهبردی و استراتژیک چیست؟
کاویانی: تولید پنبه در تناوب زراعی با کشت دیگر محصولات و ایجاد اشتغال تاثیر بسزایی دارد، از این رو نباید انتظار داشته باشیم که کشاورزان با ارز نیما تولید و با ارز نیما به صنعت بدهند.
برآورد‌ها حاکی از آن است که در بسیاری از مناطق با نرخ خرید تضمینی ۳۷ هزارتومان به سبب ارزان بودن پنبه خارجی هم کارخانه‌ها خریداری نمی‌کنند، کمااینکه هنوز محصول سال گذشته که هرکیلو وِش را ۳۰ هزارتومان خریداری کردند، نتوانستند در بازار به فروش رسانند.
با توجه به نرخ کنونی خرید تضمینی و شرایط بازار پنبه در دنیا، کشاورزان سطح زیرکشت محصول را نه تنها افزایش نمی‌دهند، بلکه سطح زیرکشت کاهش می‌یابد. براین اساس وظیفه دولت است که با ورود به بازار محصول کشاورزان را خریداری کند.
برآورد‌ها حاکی از آن است که سطح زیرکشت پنبه به ۸۰ تا ۹۰ هزارهکتار برسد که با متوسط تولید ۳ تن وش در هکتار، مجموع تولید وِش به ۲۷۰ تا ۲۸۰ هزارتن خواهد رسید که از این میزان ۷۰ تا ۷۵ هزارتن پنبه تولید خواهد شد. براین اساس با اختصاص ارز نیما به واردات و استمرار شرایط فعلی پنبه در بازار‌های دنیا، صنعت نساجی رغبت بیشتری به واردات دارند به طوریکه پیش بینی می‌شود که میزان واردات پنبه از ۱۰۷ هزارتن فراتر رود.
راهکار رسیدن به خودکفایی پنبه و حفظ تولید این محصول استراتژیک چیست؟
برای دستیابی به خودکفایی این محصول استراتژیک، باید حمایت همه جانبه از تولید صورت بگیرد.
علی رغم آنکه بیش از ۲۰ سال است که پیگیر خرید پنبه دانه به عنوان دانه‌های روغنی هستیم، اما متاسفانه نتیجه‌ای نگرفتیم. درحالیکه اگر پنبه دانه به عنوان دانه روغنی همانند دیگر دانه‌های روغنی لحاظ شود، به طوریکه امتیازات دانه‌های روغنی لحاظ شود. علاوه بر استحصال ۱۶ درصد روغن، تولید پنبه به واسطه دلگرمی کشاورزان به کشت افزایش می‌یابد.
تا سال ۸۲ به پنبه دانه همانند دیگر دانه‌های روغنی یارانه تعلق می‌گرفت و در شرایط کنونی حداقل ۱۰۰ هزارتن تولید تخم پنبه داریم که ۱۶ هزارتن روغن مطلوب از آن استحصال می‌شود. اما از سال ۸۲ تاکنون پنبه دانه از روغن کشی حذف شده است که با پرداخت امتیازات دیگر دانه‌های روغنی علاوه بر استحصال روغن، کنجاله سویا در اختیار کشاورزان قرار می‌گیرد.
دولت و وزارت جهاد کشاورزان را نمی‌تواند وادار به تولید پنبه ارزان کند، از این رو همانند اکثر کشور‌های تولیدکننده پنبه باید یارانه به این بخش تخصیص دهد تا فرصت خودکفایی این محصول استراتژیک، بی نیازی از واردات، ایجاد اشتغال و تناوب کشت با دیگر محصولات را از دست ندهیم چرا‌که کشاورزان کشور با ارز آزاد تولید می‌کنند که براین اساس توان رقابت با پنبه خارجی را ندارند، از این رو مابه التفاوت ارز نیما و آزاد باید تحت عنوان یارانه در اختیار کشاورزان پنبه کار قرار بگیرد.