مدتهاست سالمندی به جدی‌ترین چالش کشور تبدیل شده است. اگرچه ریشه رشد سالمندی در بهبود شرایط دارویی و درمانی کشور است و باعث افتخار جامعه جهانی بر بهبود کیفیت درمان است، اما مشکل در بی توجهی به ازدواج و فرزند آوری است. بدلیل رشد سالمندی و اهمیت جوان شدن جامعه، ازدواج و فرزندآوری با جدیت در دستور کار قرار گرفته و در خصوص تاثیر عوامل مختلف بر افزایش سن ازدواج و میزان باروری در داخل و خارج از کشور مطالعات گسترده‌ای صورت گرفته است.
تاثیرات اقتصادی
شاید در جوامع بین المللی تورم و گرانی در رتبه‌های آخر بی توجهی به ازدواج و فرزندآوری باشد و بیشتر مسایل اخلاقی همچون پایبند نبودن به تشکیل خانواده و روابط آزادانه جنسی بدون محدودیت، کاهش آمار ازدواج و فرزندآوری را رقم زده، اما بی شک شرایط در ایران متفاوت است. در ایران با چالش جدی مشکلات اقتصادی رو به رو هستیم. محل سکونت، وضعیت اقتصادی، پایگاه اجتماعی، گرایش والدین به نوگرایی، منافع اقتصادی فرزند، نگرش به فرزند و بسیاری موارد دیگر بر ازدواج و فرزندآوری تاثیرات منفی و حتی مخرب برجای می‌گذارد.
درک عاطفی از فرزندآوری
بی شک بحران اقتصادی که باعث افزایش هزینه‌های فرزندآوری شده، غیر قابل انکار است. امروزه بسیاری از جوانان بدلیل مشکلات اقتصادی حاضر به تشکیل خانواده نمی‌شوند و آن‌هایی که دل به دریا می‌زنند و ازدواج می‌کنند نیز بسادگی زیر بار فرزندآوری نمی‌روند. هنگامی که قیمت مسکن رشد سرسام آوری دارد و افزایش حقوق و درآمد بسیار سوال برانگیز است، صاحب خانه شدن بسادگی امکان پذیر نیست و اجاره نشینی تنها راه چاره است. در این شرایط تعداد افراد خانواده مهمترین شرط و گزینه برای اجاره مسکن است. بنابر این زوجین تنها بدلایل عاطفی، روانی و اجتماعی اقدام به فرزندآوری می‌کنند.
بالا رفتن سن ازدواج
نکته بسیار جالبی که مطرح می‌شود، افزایش سن ازدواج است که رابطه معناداری بین تمایل زوجین به فرزندآوری با سن ازدواج و محل تولد زوجین، میزان تحصیلات، ترجیح جنسی و آیندهنگری فرد وجود دارد. مشکلات پرورش فرزند، مشکلات روحی و روانی ناشی از فرزند، مزاحمت فرزند به عنوان سلب‌کننده آسایش، هزینه‌های فرزند و اهمیت دادن به سلامت فیزیکی انسان نیز از جمله مسایل ناشی از بالا رفتن سن ازدواج است.
بی رغبتی شهرنشینان به ازدواج
نکته بسیار مهمی که در مطالعات تشکیل خانواده صورت گرفته، نشان می‌دهد که هرچقدر جامعه شهرنشین به تشکیل خانواده و فرزندآوری بی رغبت است، این مهم در مناطق روستایی بهتر و بالاتر است. در جوامع روستایی نسبت به تحصیلات، اختلاف طبقاتی، ثروت و… حساسیت کمتری وجود دارد که همین امر باعث شده طلاق نسبت به جامعه شهری درصد بسیار پایین تری را داشته باشد. از سوی دیگر باور‌های مذهبی در مناطق روستایی و شهرستان‌های کوچک نسبت به شهر‌ها، جدی‌تر است که همین امر باعث قوت گرفتن کانون خانواده و فرزندآوری می‌شود.
بیشتر بخوانید:
بار سنگین جهیزیه
مشکل بزرگی که بر سر راه تشکیل خانواده وجود دارد، جهیزیه است. امروزه ازدواج برای بسیاری از جوانان به تجارت شبیه شده است. به جرات می‌توان ادعا کرد کمتر فردی را می‌توان پیدا کرد که به جهیزیه هنگام تشکیل خانواده توجه نداشته باشد، زیرا جوانی که با حقوق ناچیز می‌تواند حداقل‌های یک زندگی را تامین کند، چگونه می‌تواند به فکر تهیه لوازم و اثاثیه زندگی باشد. به همین دلیل جهیزیه برای زوجین از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است. اما واقعیت این است که بسیاری از دختر‌ها بدلیل ناتوانی پدر در تامین جهیزیه، از رفتن به خانه بخت خودداری می‌کنند.
اهمیت توجه به ازدواج
اگر تمامی شرایط بالا را کنار یکدیگر قرار دهیم، متوجه می‌شویم که تفکرات، باورها، سن، شرایط اقتصادی و… تا چه اندازه در ازدواج و فرزندآوری موثر است. بنابر این هرچقدر شرایط تشکیل خانواده را بین مردم یک شهر تسهیل کنیم، به همان نسبت به اهداف جوانی جمعیت بیشتر دست خواهیم یافت.
نقش بانک‌ها در تامین اعتبار
برای مدیریت تمامی بحران‌ها و چالشها، مجلس شورای اسلامی بانک‌ها را مکلف به پرداخت تسهیلات بدون بهره برای تسهیل ازدواج کرده، تسهیلاتی که برای ازدواج، تهیه جهیزیه و فرزندآوری پرداخت می‌شود. اما بانک‌ها در ادای این تعهد خساست به خرج می‌دهند که تاثیرات مخربی بر جوانی جمعیت می‌گذارد.
۱۰۶ هزار وام
اگرچه برخی بانک‌ها در زمینه ادای دین پرداخت تسهیلات بخوبی عمل کرده اند، اما بانک صادرات ایران با پرداخت ۱۰۶ هزار فقره وام قرض‌الحسنه ازدواج و تهیه جهیزیه در سال گذشته، توانسته نام خود را در بالاترین رتبه قرار دهد، تسهیلاتی که با هدف حمایت از تشکیل خانواده و زوج‌های جوان صورت گرفته است. بانک صادرات ایران اعلام کرده تعداد وام‌های قرض‌الحسنه ازدواج وتهیه جهیزیه پرداخت شده از سوی این بانک در سال ۱۴۰۲ به ۱۰۵ هزار و ۹۱۹ فقره رسید و با تخصیص نزدیک به ۲۱۶۰۰۰ میلیارد ریال به این امر، در رتبه سوم بانک‌های کشور قرار گرفت.
همراستایی با سیاست‌های کلان
بانک صادرات به تشریح اهداف پرداخت این حجم از تسهیلات پرداخته و اعلام کرده که پرداخت تسهیلات تکلیفی و حمایتی بانک صادرات ایران در ادامه همراهی و همراستایی با سیاست‌های اقتصادی کلان کشور در سال ۱۴۰۲ نیز ادامه یافت، به گونه‌ای که مانده تسهیلات پرداخت شده قرض‌الحسنه در بخش‌های مختلف مسوولیت‌های اجتماعی در این سال به مرز ۸۵۰ هزار میلیارد ریال رسید.